SGK (4-A) emekliliği ile Bağ-Kur (4-B) emekliliği arasındaki fark ve avantajları nelerdir?

Emekli olmak için gün sayan vatandaşlarımız merakla ne zaman emekli olacaklarını ve hangi statü ile emekli aylığı bağlanacağını araştırıyor. Bu anlamda en fazla merak edilen konu “ SGK mı yoksa Bağ-kur mu avantajlı?” sorusunu vatandaşlar tarafından sorgulanmakta. SGK ile Bağ-Kur arasında emeklilik hesaplamalarında önemli farklar bulunuyor.

SGK'ya geçmek birkaç farklı avantaj sağlıyor: Özellikle 2000 yılı öncesi girişli Bağ-Kurluların SGK'ya geçmesi halinde emekli aylıkları yüzde 10-15 civarı daha yüksek bağlanıyor.

Bağ-Kurlular SSK ya geçerek 10 yıla varan erken emeklilik hakkına kavuşuyor. Bunun yanında Bağ-Kur'da 7200 gün kadınlar, 9000 gün erkekler prim ödemek zorundadırlar.

SGK'dan 5 bin  ile 7 bin 200  günle emekli olunabiliyor. SSK'dan 08 Eylül 1999 öncesi işe başlayanlarda 3600 günle emeklilik hakkı varken, Bağ-Kur’da  en az 5 bin 400 günle emeklilik hakkı var.

SGK dan emeklilik nedir?

Yaşın ilerlemesi nedeniyle çalışma gücünün azalması sonucu gelir kaybına uğrayan sigortalıların geçimlerini sağlamak amacıyla kurulmuş yaşlılık sigortasından bağlanan aylıktır.

SGK’dan yaşlılık aylığı  bağlanmasının koşulları  nelerdir?

Hizmet akdi ile çalışanların yaşlılık aylığının bağlanmasında hangi kanun hükümlerinin geçerli olacağı ilk defa sigortalı olunan tarihe göre değişiklik göstermektedir.

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun yürürlük tarihinden önce 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununa göre sigortalı olanlar için bu kanunlardaki şartlar geçerli olacak, dolayısıyla bu kişilerin kazanılmış hakları korunacaktır.

Buna göre;

8 Eylül 1999 öncesi sigortalı olarak ilk defa işe başlayanların yaşlılık aylığına hak kazanabilmeleri için sigortalılık süresi, prim ödeme gün sayısı ve yaş koşullarının bir arada yerine getirilmesi gerekmektedir.

Örneğin sigortalılık süresi ile prim ödeme gün sayısını yerine getirmiş, ancak yaşlılık aylığı bağlanabilmesi için gereken yaş koşulunu yerine getirmeyen sigortalıya Kurum tarafından yaşlılık aylığı bağlanması mümkün değildir.

8 Eylül1999 tarihi itibariyle yaşlılık aylığına hak kazananlar ile bu tarih itibariyle kadın sigortalılardan 18, erkek sigortalılardan 23 yıllık sigortalılık sürelerini dolduranlardan;

- Kadın ise 50, erkek ise 55 yaşını doldurmuş olması ve en az 5 bin gün veya,

- Kadın ise 50, erkek ise 55 yaşını doldurmuş olması, 15 yıldan beri sigortalı bulunması ve en az 3 bin 600  gün yahut,
- Kadın ise 50, erkek ise 55 yaşını doldurmamış olmakla beraber, kadın ise 20, erkek ise 25 yıldan beri sigortalı bulunması ve en az 5 bin  gün, malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş olma şartlarını yerine getirenler, yaşlılık aylığına hak kazanacaklardır.

8 Eylül 1999 tarihinde bu koşulları yerine getirmeyen sigortalıların 23 Mayıs 2002 tarihindeki sigortalılık sürelerine göre, aşağıdaki tabloda belirtilen en az sigortalılık süresi, yaş ve prim ödeme gün sayısı koşulunu yerine getirmeleri halinde yaşlılık aylığına hak kazanabilecekleri öngörülmüştür.

Bağ-Kur emeklilik şartları nelerdir?

Sosyal Güvenlik Kurumu altında SGK yani 4A, Bağ-Kur yani 4B, emekli sandığı yani 4C'li çalışanlar mevcuttur.

Son dönemlerde özellikle Bağ-Kur çatısındaki vatandaşlar yani herhangi bir iş yerinde ya da kamu kurumunda çalışmayan, kendileri için çalışan ve serbest meslek sahibi vatandaşlar emeklilikleri için gereken şartları araştırmaktadır.

Bağ-Kur çalışanları kendileri için çalıştığı için kendi sigorta primlerini kendileri ödemektedir. Bu sayede devletin sağlamış olduğu sağlık hizmetlerinden ve emeklilik imkânlarından yararlanırlar.

Bağ-Kur emeklilikleri için de kritik üç tarih bulunmakta;

– 1 Ekim 1999 öncesinde işe girenler
– 1 Ekim 1999 ila 30 Nisan 2008 tarihleri arasında işe girenler
– 1 Mayıs 2008 sonrasında işe girenlerin emeklilik şartları farklı olmaktadır.

Sonuç;

Emeklilik planlaması yapılırken öncelikle dikkat edilmesi gereken husus emeklilik statüsüdür (Hangi kurumdan emekli olunacağı) . Bazı durumlarda statü belirleme elimizde olmayabilir. Ancak unutulmaması gereken detay ise emeklilik için ödenmesi gereken prim gün sayısı, yaş şartı ve emekliliği hakettiğimizde alacağımız emekli maaşıdır.

SGK (4-a) Kapsamı ve Bağ-Kur (4-b) kapsamlarını yukarı da kısaca mukayese ettik. Görüldüğü gibi SGK (4-a) statüsü Bağ-Kur (4-b) statüsüne göre çok daha avantajlıdır.

Bu durumda statü avantajı sağlamak için ne yapılabilir ?

Çalışma hayatına kendi nam ve hesabına çalışarak başlayanlar,yani vergi mükellefleri Bağ-Kur Kapsamında sigortalı olmak zorundadır.

2011 yılında yapılan düzenleme ile kendi nam ve hesabına çalışan bir vergi mükellefi faaliyetlerini durdurmadan bir başka işveren yanında işe girip çalışmaya başlar ise, SGK‘lılık statüsü devreye gireceğinden Bağ-Kur‘luluğu askıya alınır ve statüsü SGK‘lı olarak başlamış olur.

Emeklilik için  25 Yıl ve 9000 bin gün şartını yerine getirmesine 3,5 yıl kalan Bağ-kur’lu bir işveren yanında çalışmaya başlar ve 3,5 yılı (1261) SGK‘lı olarak primleri tamamlar ise, Emeklilik statüsünü SGK’ya çevirmiş olur . Bu durum da  kendisine daha az prim ödeme ve en az yüzde 15-20 daha fazla emekli maaşı bağlanması sağlamış olur.

 

Özgür Kaya İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı 

Özgür Kaya Independent Türkçe